theBeauvoir is anti-ageism

Ik ervaarde 'ageism' voor het eerst aan den lijve toen mijn baas op mijn vraag naar een hoger salaris koudweg zei: "Daar ben je te oud voor." Ik was toen 49. Enkele jaren later, toen ik ging solliciteren, vonden minstens 3 werkgevers me 'geschikt', maar kreeg ik de job niet. Eén kenmerk van 'ageism' is dat het vaak moeilijk aan te tonen is. De WHO (World Health Organisation) noemt het niet voor niks een heersende en verraderlijke bedreiging voor de gezondheid. 

 

"Ageism" is een term die al in 1968 voor het eerst gebruikt werd door gerontoloog Robert N. Butler om de discriminatie van oudere volwassenen te beschrijven. Oudere volwassenen worden vandaag steeds zichtbaarder. De laatste 100 jaar is onze levensverwachting bijna verdubbeld; men denkt nu dat tegen 2050 één op vijf personen op de planeet ouder dan 60 zullen zijn. Tijd om de stereotypen over oudere volwassenen in kaart te brengen en er dan liefst een verdwijntruc op toe te passen.  

 

Hoe zien die stereotypen eruit? Amerikaans onderzoekster Susan Fiske suggereert dat ze dikwijls betrekking hebben op hoe jongeren verwachten dat ouderen zich gedragen. Bijvoorbeeld met betrekking tot opvolging: ouderen 'hebben hun tijd gehad', nu zijn jongeren aan de beurt. Of bijvoorbeeld in relatie tot de middelen voor consumptie: waar middelen beperkt zijn, moeten ze eigenlijk eerst naar de jongeren gaan. Of identiteit: een oudere moet zich niet 'jong' gedragen, dat voelt voor een jongere aan als identiteitsdiefstal.  

 

Hoewel ageism al 'oud' is want geboren in 1968, lijkt het jammer genoeg steeds woester om zich heen te branden. Niet alleen in sociaal verkeer, maar zoals het voorbeeld in de inleiding illustreert, zeker ook op de werkvloer. Een paar jaar geleden meldde een organisatie als UNIA (het Interfederaal Gelijkekansencentrum) dat er 60% meer dossiers geopend waren voor leefijdsdiscriminatie op de werkvloer dan het jaar ervoor en dat dat aantal nog zou toenemen. Leeftijdsdiscriminatie is nochtans verboden (dankzij de antidiscriminatiewet), maar werkgevers weigeren soms gewoonweg de wet te respecteren. Sommigen delen een sollicitant ronduit mee dat ze te oud is. Zoals het haantje uit het voorbeeld in de inleiding. Het wordt dus nog interessant nu de pensioenleeftijd opgetrokken wordt naar 67 jaar. Vrouwen mogen een double whammy  verwachten: één omdat ze 'vrouw' zijn, twee wanneer ze 'oud' zijn (en wanneer is dat eigenlijk juist?). 

 

Fiske meldde ondertussen dat er een nieuwe en nog engere versie van ageism op komst is. Ze heeft het over het mogelijk verschijnen van normatieve stereotypen voor oudere volwassenen: die bepalen wat oudere volwassenen wel en niet moeten/mogen doen in een tijdperk van schaarse middelen. Geldt een te laag gevulde pensioenkas als 'schaars middel'? Misschien voeren onze maatschappijen straks wel een sociaal kredietsysteem in voor oudere volwassenen, net zoals in China, en krijgen oudere volwassenen die zich 'goed oud' gedragen goede punten en strafpunten voor 'slecht oud' gedrag. 

 

Stevenen we af op een polarisatie in 'Kamp Oud' en 'Kamp Jong'? Willen maatschappijen ons, oudere volwassenen, 'shameful sidelinen'? Zou zooooo jammer zijn. Misschien komt het allemaal voort uit een gevoel van onbehagen. Eerst en vooral bij de oudere volwassene zelf. Ouder worden in een wereld die steeds ouder wordt, heeft als gevolg dat er geen rolmodellen zijn. Met andere woorden: elke oudere volwassene is voor het eerst in haar leven 50, 65, 79, 85... Hoe word je in godsnaam op een 'juiste' manier oud? Hoe ziet een 'oude' persoon er uit? Hoe gedraagt die zich? Wat voelt, denkt en zegt een oude persoon? Laat staan dat je zou weten hoe je 'authentiek' oud wordt, als je het nog eens op een stijlvolle, persoonlijke manier wil doen. Het veroorzaakt heel wat onzekerheid. Dus vallen wij, oudere volwassenen en zeker oudere vrouwen, makkelijk in de handen van merken en overheden die prooien op die onzekerheid en angst en die ons al die beschadigende ideologie rond anti-aging beloven of ons een verplichte gedragscode opleggen.

Geef ageism alvast zelf geen schijn van kans. Laten wij, oudere vrouwen, maar eens stevig onze plaats innemen. Zet onzekerheden en angst aan de kant, gedraag je zoals jij dat wil, trek aan waar jij die dag zin in hebt, eis je plek op en verkondig je mening aan iedereen die het horen wil en iedereen die het niet horen wil. En eigenlijk vooral aan die laatsten. Tot ze een oorontsteking krijgen.

© theBeauvoir